Dünya Nasıl Oluştu? Kıtalar, Dağlar Denizler?

Dünya, yaklaşık 4.6 milyar yıl önce Güneş Sistemi’nin bir parçası olarak oluştu. Büyük patlamadan sonra, gaz ve toz bulutları bir araya gelerek Güneş’i ve gezegenleri oluşturdu. Dünya, bu süreçte çekirdek, manto ve kabuk olmak üzere üç ana bölümden oluşan bir yapıya sahip oldu. Çekirdek, demir ve nikel gibi ağır elementlerden oluşurken, manto ve kabuk daha hafif elementlerden meydana geldi.

Kıtaların oluşumu, plaka tektoniği adı verilen bir süreçle gerçekleşti. Dünya’nın kabuğu, büyük tektonik plakalar halinde hareket eder. Bu plakaların çarpışması, ayrılması veya kayması sonucunda kıtaların oluşumu meydana gelir. Örneğin, Pangea adı verilen tek bir süper kıta yaklaşık 300 milyon yıl önce var oldu. Daha sonra plakaların hareketiyle kıtalar ayrıldı ve günümüzdeki konumlarını aldı.

• Plaka tektoniği: Kıtalar, dünyanın kabuğunda bulunan plakaların hareketi sonucu oluşmuştur. Plaka tektoniği, kabuğun hareket etmesine ve kıtaların birbirinden uzaklaşmasına veya birleşmesine neden olan tektonik olayları inceler.
• Deniz tabanı yayılımı: Kıtalar, deniz tabanında gerçekleşen yayılma hareketleri sonucu oluşmuştur. Deniz tabanındaki yayılma hareketleri ile yeni kabuk oluşurken, eski kabuklar da deniz tabanında kaybolur.
• Yükselme ve erozyon: Kıtaların oluşumunda yükselme ve erozyon süreçleri de etkilidir. Yükselme, kıtaların yer kabuğunda yükselmesine ve dağların oluşmasına yol açar. Erozyon ise dağların aşındırılması ve tortulların birikmesiyle kıtaların şekillenmesini sağlar.

Dağlar, genellikle iki tektonik plakanın çarpışması sonucunda oluşur. Bu çarpışma sırasında plakalar birbirine doğru itilir ve yer kabuğunda büyük kırılmalar meydana gelir. Bu kırılmalar sonucunda yer kabuğu yükselir ve dağlar oluşur. Örneğin, Himalayalar, Hindistan Plakası’nın Asya Plakası’na çarpması sonucunda oluşmuştur. Dağların oluşumu aynı zamanda erozyon ve volkanik faaliyetler gibi diğer doğal süreçlerle de etkilenir.

1. Dağlar, tektonik hareketler sonucu oluşur.
2. Levha hareketleri sırasında, iki levha birbirine çarptığında veya bir levha diğerinin altına girdiğinde dağlar oluşur.
3. Çarpışma veya batma sonucunda, yer kabuğu kıvrılır ve yükselir.
4. Yer kabuğunda oluşan bu kıvrımlar zamanla aşınma ve erozyon süreçleriyle şekillenir ve dağları oluşturur.
5. Dağlar, volkanik faaliyetler sonucunda da oluşabilir. Magma ve lavların yeryüzüne çıkmasıyla volkanlar oluşur ve zamanla bu volkanlar dağları meydana getirir.

Denizlerin oluşumu, yer kabuğunun hareketi ve okyanus tabanının yayılmasıyla ilişkilidir. Okyanus tabanındaki sıcak magma, yeryüzüne çıkarak yeni kabuk oluşturur. Bu süreç, okyanus sırtları adı verilen uzun dağ sıralarının oluşmasına neden olur. Yeni oluşan kabuk, zamanla soğuyarak deniz tabanını oluşturur. Ayrıca, yer kabuğunun çökmesi veya deniz seviyesinin yükselmesi de denizlerin oluşumunda etkili olabilir.

Dünya’nın yaşının hesaplanması, radyometrik tarihleme yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilir. Bu yöntemler, radyoaktif elementlerin doğal bozunması üzerine dayanır. Dünya’nın kaya ve minerallerinde bulunan radyoaktif elementlerin bozunma hızı bilindiğinde, bu elementlerin oranlarından Dünya’nın yaşını hesaplamak mümkün olur. Örneğin, uranyum-238’in kurşuna dönüşme süresi yaklaşık 4.5 milyar yıldır. Bu sayede Dünya’nın yaşının yaklaşık olarak 4.6 milyar yıl olduğu tespit edilmiştir.

Dünya’nın yaşını belirlemek için jeolojik yöntemler, radyometrik tarihleme ve göktaşlarının analizi gibi bilimsel yöntemler kullanılmaktadır.

Yeryüzündeki en eski kıta, Avustralya’dır. Avustralya’nın çoğu bölgesi, yaklaşık 3.8 milyar yıl öncesine kadar uzanan çok eski kayalarla kaplıdır. Bu kayalar, dünyanın başlangıcından bu yana süren jeolojik süreçler sonucunda oluşmuştur. Avustralya’nın eski olduğunu gösteren diğer kanıtlar arasında fosil kayıtları ve jeolojik yapılar yer alır.

Yeryüzündeki en eski kıta *Avustralya* olarak kabul edilmektedir.

En yüksek dağ Everest‘tir. Everest, Himalaya Dağları sırasında yer alır ve Nepal ile Tibet arasında sınır oluşturur. Everest’in zirvesi, deniz seviyesinden yaklaşık 8,848 metre yükseklikte bulunur. Bu dağ, tırmanışçılar için büyük bir meydan okuma ve dünyanın en ünlü doğal simgelerinden biridir.